Dafang, een eeuwenoud vervallen dorp in China, kreeg een nieuwe bestemming dankzij het Nederlandse instituut voor erfgoed en marketing (IVEM). In samenwerking met NEXT Architects Beijing, Total Design en de Chinese overheid ontstond Holland Creative Village, een mix van Chinese en Nederlandse creativiteit en cultuur.
Hoe geef je eeuwenoude, door gentrificatie verlaten dorpen een toeristische impuls? Een lokale Chinese overheid vroeg het Nederlandse instituut voor erfgoed en marketing (IVEM) om aan de hand van zo’n plattelandsgemeente een concept te ontwikkelen dat als model dient voor vele andere. Herbert-Jan Hiep (IVEM): ‘Door ons land en China is een intentieverklaring getekend om op het gebied van diverse culturele gebieden, zoals film, museologie, design en muziek, te gaan samenwerken. China heeft een enorme voorraad oude gebouwen en wil daar iets constructiefs mee doen. De Chinese ambassade zocht contact en ik vond dat erfgoed in combinatie met kunst en design een mooi onderwerp was. Kunst en design zijn een manier om met elkaar in gesprek te gaan.’
Herbert-Jan Hiep in Dafang (still uit Chinese documentaire).
Een nieuw leven voor oude gebouwen
Na enkele ontmoetingen, zowel in China als hier, met de burgemeester en andere notabelen van Jinxi County, een gebied zo groot als de provincie Utrecht in het zuidoosten van het land, voorzien van een voorraad eeuwenoude, vervallen dorpen, kreeg het project handen en voeten. ‘Zo namen wij mensen van de Tsinghua-universiteit van Beijing op sleeptouw naar oude gebouwen in Nederland’, vertelt Hiep. ‘Ons verhaal is: om een gebied goed te beschermen moet het een behoud door ontwikkeling-bestemming hebben. Nederland deed een tienjarig onderzoek om dat vorm te geven. Hoe geeft je oude gebouwen een nieuw leven? Hoe komt de geschiedenis tot leven? Zo ontstonden bijvoorbeeld broedplaatsen. Dat idee is toegepast op dit project in China.’
Uitverkoren tot herontwikkeling: Dafang
In september 2018 organiseerde Hiep in Jinxi een workshop over westerse behandeling van erfgoed met samenwerkingspartners Roel Wolters (SMARTLAND Landscape Design), Linda Vlassenrood, curator in urban development en John van de Water van NEXT Architects Beijing. ‘Wij hebben veel plattelandsgemeenten bekeken en stuitten op Dafang, een totaal vervallen dorp met grote stukken land eromheen’, zegt Hiep. ‘Het voldeed aan onze vier eisen: niet te groot, niet te ver van de bewoonde wereld, niet te zwaar beschermd en met extra ruimte om dingen toe te voegen. Ons voorstel was om er één of twee nieuwe iconische gebouwen neer te zetten en de rest te restaureren en ruimte te creëren voor exposities van kunstenaars en designers. In een week tijd konden we een plan voor Holland Creative Village voorleggen.’
Anders dan in Nederland heeft het door Jinxi County gefinancierde project in China al veel publiciteit gekregen, onder meer in CCM Daily en CCTV (China Central Network TV) van China Cultural Media Group (CCMG), door de overheid gecontroleerde media met een enorm bereik. Dafang wordt nu met man en macht afgebouwd. Het dorp is in maart al officieel geopend maar low profile: door de coronacrisis is het geplande openingsfestival met de ambassade en Nederlandse muzikanten, dansers, designers en kunstenaars uitgesteld totdat er weer gereisd kan worden.
Een van de op locatie gemaakte kunstwerken: 'Draak' samengesteld uit groene broeken, van André Pielage.
Nieuwe kunst en architectuur
De nieuwe bestemming van het dorp is het tonen van cultuur. Er is ruimte gemaakt voor projecten op het gebied van design, musea en creatieve landbouw. In de zomer van 2019, de herontwikkeling van Dafang was al in volle gang, kregen acht Nederlandse (en vier Chinese) kunstenaars de kans om op locatie aan de slag te gaan. Paul Segers, Maartje Korstanje, Nico Parlevliet, Tanja Smeets, Herman Lamers, Rob de Vree, Wouter Klein Velderman en André Pielage maakten in en om het dorp objecten en installaties die passen in het culturele erfgoed van zowel China als Nederland.
Tegelijkertijd werd een ontwerp van NEXT voor twee nieuwe spectaculaire bouwwerken gerealiseerd. Een bijenraatgebouw, de Camphor Tree building, vormt het centrale café, geïnspireerd door de duizend jaar oude kamferboom die zich in Dafang bevindt. Hiep: ‘We hebben verhalen opgetekend van bewoners in de omgeving en kwamen te weten dat in het dorp ooit een verdedigingswerk stond, een uitkijktoren. Dat is de Dragon Tower geworden, wij noemen het Wandering Tower. Deze biedt uitzicht op de vallei met schitterende natuur en rijstvelden.’
'Dafang Dragon Tower', John van de Water (NEXT Architects Beijing).
'Maatwerkvliegtuig' van Herman Lamers.
Chinese Mondriaan-koeien
Als de gemiddelde buitenlander aan Holland denkt verschijnen voor zijn geestesoog molens en tulpen. Hiep: ‘Dat was ook de associatie van onze Chinese opdrachtgevers, met een toeristisch doel: daar komen immers mensen op af. Wij wilden echter niet de geijkte bloemen maar iets creatievers naar onze eigen maatstaven neerzetten, met ten minste één strak, modern gebouw en werk van eigentijdse kunstenaars en ontwerpers. Wel aarzelden we: worden op het platteland onze concepten wel goed begrepen?’
Een deel van de invulling van het concept door de opdrachtgevers werd anders (lees: veel kleurrijker) dan de makers voor ogen hadden. Hiep: ‘Het uiteindelijke bouwwerk was wit, maar eenmaal in voltooide staat afgeleverd, bemerkten we dat het strakke, Escher-achtige gebouw dat wij voor ogen hadden een extra dimensie had gekregen: er werden primaire kleuren en koeien in Mondriaanmotief op geprojecteerd.’ En dat is niet per se slecht, realiseerde hij zich uiteindelijk. ‘ Zij hebben er een meerwaarde aan gegeven. Beide partijen hebben concessies gedaan. Het is een gekke mix van Nederland en China geworden.’
Total Design werd gevraagd om de visuele identiteit van Holland Creative Village in Dafang te ontwerpen.
Hulp van Total Design
Total Design kreeg, mede door hun werk voor FloriWorld, het nieuwe Flower Experience-centrum in Aalsmeer, de opdracht om de visuele identiteit te ontwikkelen. Hieraan wordt momenteel de laatste hand gelegd. ‘Wij verwachtten een lieflijk plaatsje, verscholen tussen jasmijn en lavendel, aan te treffen’, zegt Hugo van den Bos, head of branding van het designbureau. ‘Dat is deels zo, want Dafang ligt ook in een gebied dat belangrijk is voor aanlevering van grondstoffen voor de wereldwijde parfumindustrie, al wordt het merendeel tegenwoordig industrieel vervaardigd. En ineens is daar deze zomer Holland Creative Village. Er is geen enkele bijzondere relatie tussen Dafang en Nederland, maar ons land is populair en de associatie met bloemen is snel gemaakt. Er is zelfs een heel veld met tulpen aangelegd. Het gemak waarmee in China dingen worden samengesteld tot iets nieuws was een eyeopener voor ons, ook in het proces. Even gemakkelijk worden elementen uit verschillende concepten gecombineerd en daaraan ideeën toegevoegd. In het begin was dat wennen, maar allengs leer je ermee omgaan en het zelfs te waarderen. Inmiddels hebben we besloten om ons ook maar niet meer druk te maken om auteursrechten. Het is duidelijk dat alles wat wij maken niet meer is dan een punt in de tijd die aanzet tot nieuwe punten in de tijd. Gooi het de wereld in, zie wat anderen eraan toevoegen en wie weet wat voor vruchtbaars daaruit voortkomt. En dat past heel goed in deze open-sourcetijden. Als het maar werkt en energie geeft.’
Selfie: Wouter Klein Velderman met Chinese bouwvakker.
East meets west
Dat Chinese collagedenken, niet gehinderd door ‘onze’ designconcepten met rigide regels, is iets wat ook Hiep charmeert. ‘Het land is fundamenteel anders en voor kunstenaars en creatieven is dat inspirerend. Er zit zoveel energie in China, er is zoveel intellectuele voeding. Kritiek wordt in China op een andere manier geuit; rechtstreekse kritiek is gezichtsverlies. Beleefdheid zit diep: men is gul met loftuitingen en verbloemingen. In sommige dingen zijn zij beter dan wij. Je leert door te doen. Deng Xiaoping zei ooit: “Crossing the river by feeling the stones”: stapje voor stapje proberen en bijstellen waar het misgaat. Westerlingen hebben meer de neiging om het meteen in z’n geheel te bedenken en dan pas uit te voeren. Wij zijn op voorhand cerebraal en conceptueel bezig, maar pas als je gaat doén, kan daar later soms beter op worden gereflecteerd. Als creatief moet je water bij de wijn doen en iets ook vanuit een Chinese visie bekijken. Je eigen discussiepunten ter discussie stellen, durven relativeren en je eigen rigide denkwijze loslaten. Dan kom je samen tot iets werkelijk nieuws.’
Dafang by night.
